Ζητείται νερό- Οι ταμιευτήρες της Αττικής αγγίζουν τα όριά τους

Το νερό που έχουμε στη διάθεσή μας είναι αισθητά λιγότερο από ό,τι συνηθίζαμε. Οι τέσσερις βασικοί ταμιευτήρες που υδροδοτούν σχεδόν ολόκληρο το λεκανοπέδιο βρίσκονται πλέον περίπου στο ένα τέταρτο της συνολικής τους χωρητικότητας, δηλαδή στο χαμηλότερο επίπεδο της δεκαετίας. Δεν μιλάμε για μια απλή πτώση, αλλά για μια τάση που διαμορφώνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια.

Η πιο χαρακτηριστική εικόνα έρχεται από τον Μόρνο. Σε δύο μόλις χρόνια έχασε πάνω από το 40% των αποθεμάτων του. Από τα περισσότερα από περίπου 505 εκατομμύρια κυβικά μέτρα βρέθηκε περίπου στα 164 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, μια μεταβολή που μέσα στα νούμερα κρύβει και μια πιο σκληρή πραγματικότητα: η επιφάνεια της λίμνης έχει μικρύνει σχεδόν στο μισό. Στην Υλίκη, η οποία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος και βοηθητικός ταμιευτήρας για την ύδρευση της Αττικής, το απόθεμα νερού μειώθηκε επίσης κατά 40% τον τελευταίο χρόνο.

Η εξήγηση δεν είναι μυστήριο. Η περιοχή βιώνει ξηρότερους χειμώνες, λιγότερες ημέρες με βροχή και αισθητά μειωμένη χιονοκάλυψη στα βουνά που τροφοδοτούν τους ταμιευτήρες. Η Μεσόγειος θερμαίνεται με ρυθμούς μεγαλύτερους από τον παγκόσμιο μέσο όρο, με αποτέλεσμα οι φυσικές πηγές νερού να αναπληρώνονται δυσκολότερα. Κάθε χρόνο που περνά, οι εισροές λιγοστεύουν και η κατανάλωση παραμένει σταθερά υψηλή. Και αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα: ζητάμε περισσότερο νερό από ένα σύστημα που πλέον δεν μπορεί να μας το προσφέρει με την άνεση του παρελθόντος.

Αυτό που βλέπουμε δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα. Σε πολλές χώρες, η λειψυδρία χρειάστηκε να γίνει κρίση για να ληφθούν μέτρα. Στο Ιράν, η χρόνια υπεράντληση και η καθυστέρηση στις παρεμβάσεις οδήγησαν σε φράγματα σχεδόν άδεια, διακοπές νερού και κοινωνικές εντάσεις. Το Κέιπ Τάουν έφτασε κοντά στο περίφημο “Day Zero”, τη μέρα όπου οι βρύσες θα έκλειναν. Η Κύπρος, σε παρόμοια πίεση, αναγκάστηκε κάποτε να μεταφέρει νερό με δεξαμενόπλοια από την Ελλάδα. Η Ελλάδα, χρειάζεται να επιδείξει αντίστοιχα αντανακλαστικά.

Προς αυτή την κατεύθυνση, το ελληνικό δημόσιο έχει ανακοινώσει ένα πακέτο παρεμβάσεων, με στόχο να θωρακιστεί η υδροδότηση της Αττικής για τα επόμενα 30 χρόνια. Ο κεντρικός πυλώνας αυτού του σχεδίου είναι το έργο «Εύρυτος», που προβλέπει τη μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη, οι οποίοι σήμερα καταλήγουν στη λίμνη Κρεμαστών, προς τον Εύηνο και, μέσω αυτού, στο υδροδοτικό σύστημα που τροφοδοτεί τη λίμνη του Μόρνου. Παράλληλα, η ΕΥΔΑΠ αναπτύσσει ήδη ένα επενδυτικό σχέδιο 2,5 δις ευρώ για την ενίσχυση των υποδομών για το νερό.

Πέρα από τον «Εύρυτο», το πρόγραμμα προβλέπει ένα πλέγμα συμπληρωματικών δράσεων. Στα βραχυπρόθεσμα μέτρα εντάσσονται η ενεργοποίηση γεωτρήσεων στη Μαυροσουβάλα και στον Βοιωτικό Κηφισό, καθώς και έργα ενίσχυσης και αξιοποίησης της Υλίκης ως εφεδρικού ταμιευτήρα.Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, εξετάζονται λύσεις όπως η αξιοποίηση της λίμνης Κρεμαστών για περαιτέρω ενίσχυση του συστήματος, αλλά και η ανάπτυξη σχεδίου «Plan B» για αφαλατώσεις μεγάλης κλίμακας, που θα μπορούν να συνδεθούν στο Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα, ώστε η Αττική να διαθέτει και εναλλακτικές πηγές σε περίπτωση επιδείνωσης της λειψυδρίας. Στο θεσμικό και οργανωτικό μέτωπο, ένα κομμάτι του σχεδιασμού αφορά τον εξορθολογισμό ενός εξαιρετικά κατακερματισμένου συστήματος με περίπου 750 παρόχους ύδρευσης.

Η εικόνα που διαμορφώνεται για τους ταμιευτήρες της Αττικής υπογραμμίζει ότι η επάρκεια νερού δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη. Η ξηρασία, η μειωμένη χιονόπτωση και οι σταθερά υψηλές ανάγκες κατανάλωσης συνθέτουν ένα περιβάλλον όπου το υδροδοτικό σύστημα λειτουργεί με ολοένα και λιγότερες εφεδρείες. Τα μέτρα που έχουν ήδη δρομολογηθεί δείχνουν ότι υπάρχει συνειδητοποίηση της σοβαρότητας της κατάστασης και προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα ανθεκτικότερο πλαίσιο για το μέλλον. Ωστόσο, η πραγματική ασφάλεια δεν θα προέλθει μόνο από τις τεχνικές λύσεις ή τις επενδύσεις, αλλά και από έναν πιο ώριμο τρόπο χρήσης του νερού σε καθημερινό επίπεδο. Σε μια περίοδο όπου οι υδάτινοι πόροι πιέζονται περισσότερο από ποτέ, η ευθύνη δεν βαραίνει έναν φορέα ή έναν κλάδο, αλλά συνολικά την κοινωνία.