Σεισμική καταιγίδα στο Αιγαίο – «Όσο συνεχίζονται οι σεισμοί 4-5 Ρίχτερ, τόσο πιο ομαλά εξελίσσεται το φαινόμενο»

Υπομονή για τουλάχιστον δύο εβδομάδες ακόμη συνιστούν οι επιστήμονες για να μπορούν να προβλέψουν με μεγαλύτερη ασφάλεια την εξέλιξη του φαινομένου στη Σαντορίνη. Από την πρώτη στιγμή της εκδήλωσης της σεισμικής δραστηριότητας διαμορφώθηκαν τρία σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί, με το δυσμενέστερο, να εκδηλωθεί δηλαδή σεισμός 6 ρίχτερ και οι δονήσεις που καταγράφονται να είναι η προσεισμική ακολουθία, πλέον να αποδυναμώνεται και να συγκεντρώνει τις μικρότερες πιθανότητες.

• Οι επιστήμονες, με τον Αθανάσιο Γκανά, διευθυντή Ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο της Αθήνας μεταξύ των πρώτων, εκτίμησαν ότι η πιθανότερη εκδοχή είναι να πρόκειται για σμηνοσειρά σεισμών. Οπως είπε στο «ΘΕΜΑ», η σεισμική δραστηριότητα έχει μετατοπιστεί πλέον στην Ανυδρο και δεν φαίνεται να προχωρά άλλο. Οπως επισημαίνει, η σεισμική ενέργεια που απελευθερώθηκε μέχρι και την Παρασκευή από τους 1.291 σεισμούς της σμηνοσειράς της Σαντορίνης ισοδυναμεί με σεισμό 6 ρίχτερ!

  Σύμφωνα με τον κ. Γκανά, είναι καλό το ότι καταγράφονταν λιγότερες δονήσεις στην κλίμακα 4-5 ρίχτερ: την Παρασκευή έως το απόγευμα είχαν γίνει 6 δονήσεις μεταξύ 4,1- 4,8 ρίχτερ, ενώ την Πέμπτη είχαμε 28 σεισμούς μεταξύ 4,0- 4,6 ρίχτερ. «Χρειάζεται αναμονή για λίγες εβδομάδες για να μπορούμε να μιλήσουμε για αποκλιμάκωση του φαινομένου», λέει, και επισημαίνει ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί αφορούν την πρόνοια που πρέπει να λαμβάνεται για το χειρότερο σενάριο.

• Οι σεισμικές δονήσεις, πάντως συνεχίζονται στις Κυκλάδες. Μετά από μια σχετική ηρεμία, νωρίς το βράδυ της Κυριακής σημειώθηκε μπαράζ σεισμικών δονήσεων με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο να καταγράφει σεισμική δόνηση των 5.0 Ρίχτερ στις 21:05 με επίκεντρο τον θαλάσσιο χώρο 21 χλμ ΝΔ της Αρκεσίνης Αμοργού σε απόσταση 226 χλμ. ΝΑ των Αθηνών. Η δόνηση έγινε αισθητή και στην Αθήνα. Νωρίτερα, στις 20:53, σημειώθηκε δόνηση 4.7 Ρίχτερ με επίκεντρο τον θαλάσσιο χώρο 21χλμ ΝΝΔ της Αρκεσίνης Αμοργού, σε απόσταση 230 χλμ. ΝΑ των Αθηνών.
  

  Τα τρία σενάρια

  Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ και καθηγητής Γεωλογίας Ευθύμιος Λέκκας, περιγράφοντας τα τρία σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί, σημείωσε ότι στο πρώτο το φαινόμενο θα συνεχίζεται μέχρι να κάνει τον κύκλο του, με σεισμική δραστηριότητα ιδίων μεγεθών. Μικρών σε μέγεθος δονήσεων δηλαδή. Το δεύτερο είναι να υπάρξει εκτόνωση «με έναν σεισμό 5,5- 5,7 ρίχτερ που δεν θα προκαλέσει ζημιές». Και το τρίτο, στο οποίο δίνει και την πιο μικρή πιθανότητα, «να έχουμε έναν μέγιστο σεισμό 6 ρίχτερ, ενώ στην πρώτη συνεδρίαση (της Επιτροπής Σεισμικού και Ηφαιστειακού Κινδύνου) λέγαμε για μέγιστο σεισμό 6,2 ρίχτερ».

• Η δραστηριότητα στην περιοχή της Σαντορίνης δεν ξεκίνησε την περασμένη Παρασκευή. Οπως λέει ο κ. Γκανάς, μιλάμε για νέα σεισμοηφαιστειακή κρίση που ξεκίνησε από τον περασμένο Αύγουστο, αλλά δεν είχε γίνει αντιληπτή από τους κατοίκους αφού εκδηλωνόταν με μικροσεισμούς.

  Τόσο εκείνος όσο και ο ακαδημαϊκός, καθηγητής Φυσικών Καταστροφών, Κώστας Συνολάκης ανατρέχουν στη σεισμοηφαιστειακή κρίση που είχε ξεκινήσει μέσα στην Καλντέρα της Σαντορίνης στις 12 Φεβρουαρίου του 2011 και είχε ολοκληρωθεί στις 3 Μαΐου του 2012. «Η σμηνοσειρά τότε είχε μεγάλη διάρκεια και ήταν εντός της Καλντέρας», επισημαίνει ο κ. Συνολάκης, προσθέτοντας ότι «τώρα η σεισμική δραστηριότητα είναι πιο έντονη και εκτός της Καλντέρας.

• Το πιθανότερο σενάριο είναι να έχουμε το φαινόμενο της σμηνοσειράς, αλλά είναι νωρίς για να μιλήσουμε για εκτόνωση – θα το εκτιμήσουμε με μεγαλύτερη ασφάλεια όταν οι δονήσεις θα είναι κάτω των 4 ρίχτερ. Πρέπει να σημειώσουμε ότι στην Ανυδρο όπου εντοπίζεται η σεισμική δραστηριότητα έχουμε μια συστάδα ρηγμάτων, ενώ είναι πολύ σημαντικό ότι η Πολιτεία έχει προετοιμαστεί και για το χειρότερο σενάριο, αλλά οι πολίτες πρέπει να είναι ψύχραιμοι, η ζωή πρέπει να συνεχίζεται».

  «Είμαστε όλο και πιο αισιόδοξοι», είπε ο καθηγητής Γεωλογίας του ΑΠΘ Κώστας Παπαζάχος, ο οποίος βλέπει να γίνεται όλο και πιο απίθανο το σενάριο μιας ισχυρότερης δόνησης. Οπως εξήγησε, «είμαστε όλο και πιο αισιόδοξοι γιατί βλέπουμε το κομμάτι του ρήγματος, το οποίο έχει πλέον πιο σαφή χαρακτηριστικά μετά την πύκνωση του δικτύου καταγραφής, να αρχίζει να “γεμίζει”, δηλαδή να απομακρύνονται οι πιθανότητες όλο και περισσότερο, να γίνεται όλο και πιο απίθανο το σενάριο μιας ισχυρότερης δόνησης».

  Ποιο είναι το κακό σενάριο

• Ωστόσο, το κακό σενάριο που θέλει να σημειώνεται μια ισχυρή ή, ορθότερα, ισχυρότερη δόνηση από αυτές που έχουν μέχρι τώρα καταγραφεί και δεν ξεπερνούν τα 5 ρίχτερ δεν έχει βγει από τον «χάρτη». Είναι το… «μη χείρον βέλτιστον» σενάριο, καθώς οι επιστήμονες λένε ότι εάν ξεσπάσει το φαινόμενο με έναν σεισμό της τάξης των περίπου 5,5- 5,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, είναι πολύ δύσκολο να προκληθούν ζημιές στα κτίσματα της Σαντορίνης και της Αμοργού -που είναι πιο κοντά στο επίκεντρο- και να κινδυνεύσουν ζωές.

  Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ Ευθύμιος Λέκκας εμφανίστηκε βέβαιος ότι μια δόνηση αυτής της τάξης μεγέθους δεν θα προκαλέσει ζημιές, ενώ και ο Κώστας Παπαζάχος επεσήμανε ότι ακόμα και μια ισχυρότερη δόνηση θα είχε σχετικά πλέον περιορισμένες επιπτώσεις στο νησί. «Τα σενάρια που έχουμε “τρέξει” δεν δείχνουν κάτι το σημαντικό», τόνισε.

• Το πολύ κακό σενάριο είναι αυτό που απεύχονται όλοι. Αν και η συντριπτική πλειονότητα των επιστημόνων συμφωνεί ότι αυτό το σενάριο απομακρύνεται ολοένα περισσότερο, η φράση του Κώστα Παπαζάχου ότι «τίποτε δεν μπορεί να αποκλείσει τη φύση και εκπλήξεις» είναι χαρακτηριστική.
  
  Με βάση αυτό το σενάριο, το οποίο είναι και το πιο «χρήσιμο» στη διακίνηση όσων ποντάρουν στον τρόμο, η δραστηριότητα μπορεί να εκτονωθεί με έναν πολύ μεγάλο σεισμό, μεγέθους άνω των 6,5 ή ακόμα και άνω των 7 ρίχτερ, ή και με την έκρηξη του ηφαιστείου (είτε της Σαντορίνης είτε του Κολούμπο), γεγονότα που εκτός από καταστροφές θα προκαλέσουν και τσουνάμι.
• Αυτά τα τρομακτικά σενάρια προβληματίζουν τόσο πολύ τον κόσμο που στη γειτονική Τουρκία ο σεισμολόγος Ραμαζάν Ντεμιρτάς, απηυδισμένος από τα χιλιάδες ερωτήματα πολιτών τους οποίους αδυνατούσε να καθησυχάσει, αναγκάστηκε να ανεβάσει ανάρτηση στο Χ, με την οποία τονίζει ότι εάν υπήρχαν στοιχεία για επικείμενη έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη, η επιστημονική κοινότητα θα είχε ενημερώσει, «αφού αν γίνει κάτι τέτοιο, θα πάμε όλοι στον Παράδεισο».

  Πάντως, το κακό ιστορικό της περιοχής, το οποίο στη σύγχρονη ιστορία, το 1956, έχει δώσει ως και 7,8 ρίχτερ, κάνει τους επιστήμονες να εξετάζουν όλα τα ενδεχόμενα. Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ Ευθύμιος Λέκκας λέει ότι είναι μικρή η πιθανότητα να έχουμε έναν μέγιστο σεισμό 6 ρίχτερ.

• Κατεβάζει μάλιστα σε μεγάλο βαθμό την εκτίμηση για το μέγιστο μέγεθος που μπορεί να δώσει το σύστημα ρηγμάτων που παρουσιάζει τη σημερινή δραστηριότητα, το οποίο προηγουμένως είχε εκτιμηθεί στα 6,2 ρίχτερ. Ο Κώστας Συνολάκης, πάντως, επισημαίνει ότι η σεισμική δραστηριότητα είναι μακριά από τα ρήγματα που έδωσαν τον σεισμό του 1956 και επιπλέον σημειώνει ότι είναι πολύ μικρό το διάστημα από τότε έως σήμερα για να δώσει το ίδιο ρήγμα μεγάλο σεισμό.

  Η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας Εύη Νομικού, σχολιάζοντας τις προβλέψεις και τις φήμες για έκρηξη του ηφαιστείου, ζητά «να εστιάσουμε στη σεισμική δραστηριότητα. Μιλάμε για έντονη σεισμική δραστηριότητα στον βυθό της Σαντορίνης δίπλα στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο». Η ίδια, μάλιστα, που επί χρόνια μελετά την ηφαιστειακή ζώνη της Σαντορίνης, ζήτησε και από τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας να είναι προσεκτικοί στις δηλώσεις τους, ειδικά για τις αναφορές ότι αναμένεται έκρηξη του Κολούμπο. «Ας έρθουν να μας δείξουν τα δεδομένα που το στηρίζουν αυτό», είπε.